مدیریت و تصمیم گیری

چرخه نقدینگی

چرخه نقدینگی (Cash Conversion Cycle یا CCC) یکی از شاخص ها و معیارهای مهم در حوزه مدیریت نقدینگی است.
مدت زمانی که برای خرید کالا و یا مواد اولیه پول پرداخت می شود تا زمانی که این پول پس از تولید کالای نهایی و فروش مجددا به شرکت برگردد زمانی است که در حقیقت سرمایه نقدی شرکت از دسترس خارج شده یا اصطلاحا قفل شده است. این مدت زمان را چرخه نقدینگی می گویند. بدیهی است مدیریت این بازه زمانی بسیار مهم بوده و می بایست مدیران مالی به منظور حفظ تعادل میان ریسک عدم موجودی نقد و حفظ بازدهی و کارآیی شرکت، تمهیدات لازم جهت نظارت بر این بازه زمانی را انجام دهند.
چرخه نقدینگی شامل سه بخش یا سه بازه زمانی می باشد:

- دوره گردش موجودی (Days Inventory Outstanding – DIO)
این دوره، مدت زمانی است که موجودی کالای نهایی آماده فروش در انبار شرکت می ماند تا به فروش برسد. برای محاسبه این دوره می بایست تعداد روزهای سال (برای راحتی محاسبات معمولا 360 روز در نظر می گیرند) را به نسبت گردش کالا تقسیم نمود. نسبت گردش کالا نیز خود از تقسیم بهای تمام شده کالای فروش رفته بر متوسط موجودی کالا بدست می آید.
دوره گردش موجودی هر چقدر کوتاه تر باشد نشان می دهد که کالاهای شرکت سریعتر به فروش رفته و وجه نقد شرکت در زمان کوتاه تری آزاد می شود.

- دوره وصول مطالبات (Days Sales Outstanding – DSO)
این دوره بیانگر مدت زمانی است که مشتریان پس از خرید کالا از شرکت، پول آن را پرداخت می کنند. به هر میزان که فروش شرکت بصورت نقدی باشد این زمان کوتاهتر می شود. از طرفی فروش های نسیه شرکت این زمان را افزایش داده و نقدینگی شرکت دیرتر وصول می شود. 
برای محاسبه دوره وصول مطالبات می بایست مبلغ بدهکاران و اسناد دریافتی را بر متوسط فروش روزانه تقسیم نمود.

- دوره پرداخت بدهی‌ها (Days Payable Outstanding – DPO)
دوره پرداخت بدهی مدت زمانی است که شرکت پس از خرید مواد اولیه از تامین کنندگان یا خرید موجودی کالا مهلت دارد تا بدهی خود را تسویه نماید. مهلت پرداخت بدهی طولانی تر،  این امکان را به شرکت می دهد تا نقدینگی خود را بیشتر حفظ کند و مدت زمان بیشتری پول در شرکت حفظ شود. 

فرمول کلی چرخه نقدینگی
چرخه نقدینگی = DIO + DSO – DPO
در این فرمولDIO و DSO به مدت زمان هایی اشاره دارد که پول و نقدینگی شرکت بدلیل مطالبات شرکت و یا انبارش  کالا از دسترس خارج شده است. DPO نیزمربوط به زمانی است که شرکت بدلیل مهلت قانونی خود هنوز هزینه خریدهای قبلی خود را پرداخت نکرده و در نتیجه نقدینگی شرکت حفظ شده است. لذا در محاسبات فرمول چرخه نقدینگی از مجموع آن کسر می شود.

تفسیر
چرخه نقدینگی کوتاه: در این حالت شرکت پس از فروش کالا سریعا مبلغ فروش را دریافت کرده و نیز به سرعت مطالبات خود را وصول می کند. این زمان گاهی می تواند کوتاه تر از زمان و مهلت پرداخت بدهی های خود باشد که منجر به چرخه نقدینگی منفی می شود که از نظر نقدینگی بسیار مطلوب است مانند چرخه نقدینگی سوپر مارکت ها  
چرخه نقدینگی طولانی: در این حالت بدلیل قفل شدن سرمایه در موجودی کالای انبار شده و فروش نرفته و یا عدم وصول مطالبات، ممکن است مشکلات عدیده ای را از نظر نقدینگی برای شرکت بوجود آورد. شرکتی که ممکن است از نظر سود آوری وضعیت مناسبی داشته باشد، بدلیل چرخه نقدینگی طولانی و مسدود شدن سرمایه، دچار بحران های جدی مالی شود.

مثال:
فرض کنید از زمان انبار موجودی کالا تا فروش شرکتی ۹۰ روز (DIO) بوده و مشتریان به‌طور میانگین ۴۵ روز بعد از خرید، هزینه آن را پرداخت می‌کنند (DSO).شرکت نیز 30 روز مهلت دارد تا هزینه خرید مواد اولیه را به تأمین‌کنندگان پرداخت نماید(DPO) .
چرخه نقدینگی : 90 + 45 - 30 = 105 روز
این بدین معنی است که بطور متوسط 105 روز طول می کشد تا پولی که برای خرید مواد اولیه و کالا از شرکت خارج شده، مجددا با فروش کالا از مشتریان وصول شده و به شرکت باز گردد.