در مدیریت مالی، اهرم به استفاده از منابع مالی، بهویژه بدهی، برای افزایش بازده سرمایهگذاری گفته میشود. اهرمها به شرکتها این امکان را میدهند که با سرمایهگذاری کمتر، سود بیشتری کسب کنند، اما این روش ریسک بیشتری نیز به همراه دارد.
انواع اهرم
1. اهرم عملیاتی مربوط به ساختار هزینههای شرکت است. هرچه هزینههای ثابت شرکت بیشتر باشد، اهرم عملیاتی بالاتر است. در این حالت، شرکت به تغییرات فروش بسیار حساستر میشود؛ یعنی اگر فروش افزایش یابد، سود به شکل بیشتری رشد میکند و اگر فروش کاهش یابد، زیان نیز شدیدتر خواهد بود.
2. اهرم مالی مربوط به استفاده از بدهی در ساختار سرمایه است. با استفاده از بدهی، شرکت میتواند منابع بیشتری را به کار بگیرد، اما در صورتی که سود عملیاتی کاهش یابد، هزینه بهره بدهی فشار زیادی به شرکت وارد خواهد کرد.
3. اهرم کل ترکیبی از اهرم عملیاتی و مالی است. این اهرم نشان میدهد که چگونه تغییر در فروش میتواند منجر به تغییر در سود خالص شود.
کاربردهای اهرم در تصمیمگیری مالی
در تصمیمگیریهای مالی، یکی از مهمترین کاربردهای اهرم، تحلیل ساختار سرمایه است. یعنی اینکه چه میزان از منابع مالی شرکت از طریق بدهی و چه میزان از طریق سرمایه سهامداران تأمین شود. استفاده از بدهی معمولاً ارزانتر از جذب سرمایه از سهامداران است، اما در مقابل، ریسک مالی را افزایش میدهد.
در تحلیل نقطه سر به سر، اهرم عملیاتی اهمیت زیادی پیدا میکند. شرکتهایی که هزینههای ثابت زیادی دارند (اهرم عملیاتی بالا)، باید بهدرستی نقطهای را محاسبه کنند که فروشهای آنها دقیقاً هزینهها را پوشش میدهد. از آن نقطه به بعد، هر افزایش در فروش میتواند سود قابلتوجهی ایجاد کند.
در تحلیل ریسک مالی نیز باید دقت کرد که استفاده از اهرم مالی باعث میشود نوسانات سود خالص بیشتر شود. بنابراین اگر شرکت با کاهش سود عملیاتی مواجه شود، بدهی میتواند بار سنگینی ایجاد کند. در اینگونه تحلیلها، نسبتهایی مانند بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت پوشش بهره، اهمیت ویژهای دارند.
جمعبندی
اهرمها ابزارهایی بسیار قدرتمند برای افزایش بازده هستند، اما در عین حال، میزان ریسک شرکت را نیز بهطور چشمگیری افزایش میدهند. اهرم عملیاتی بیشتر به هزینههای ثابت عملیاتی وابسته است، در حالی که اهرم مالی مربوط به هزینه ثابت مالی(بدهی و ساختار سرمایه) است. اهرم کل مربوط به هزینه ثابت کل بوده و نشان میدهد که تغییر در فروش چه اثری بر سود نهایی خواهد گذاشت.