مدیریت و تصمیم گیری

ضریب آلفا و ضریب بتا

در بورس و سرمایه‌گذاری، ضریب آلفا (Alpha) و ضریب بتا (Beta) از شاخص‌های مهم تحلیل عملکرد و ریسک سرمایه‌گذاری هستند.

ضریب آلفا (Alpha)
ضریب آلفا نشان‌دهنده‌ی عملکرد یک سهم (یا پرتفوی) نسبت به شاخص بازار (مثل شاخص کل یا شاخص هم‌وزن) است. به عبارت ساده، آلفا مشخص می‌کند که بازدهی سهم بیشتر یا کمتر از انتظار (نسبت به بازار) بوده است.

مثال:
اگر آلفا = +3 باشد سهم ۳٪ بهتر از بازار عمل کرده.
اگر آلفا = -2 باشد سهم ۲٪ بدتر از بازار عمل کرده.
اگر آلفا = ۰ عملکرد سهم با بازار برابر بوده.

کاربرد: برای بررسی مهارت مدیر پرتفوی یا مقایسه بین سهم‌ها یا صندوق‌ها.

ضریب بتا (Beta)
ضریب بتا نشان‌دهنده‌ی ریسک سیستماتیک سهم نسبت به کل بازار است. به عبارت دیگر، بتا می‌گوید چقدر قیمت سهم نسبت به نوسانات بازار حساس است.
اگر بتا = ۱ سهم هم‌اندازه بازار نوسان دارد.
اگر بتا > ۱ سهم پرنوسان‌تر از بازار است (ریسک بالاتر).
اگر بتا < ۱ سهم نوسان کمتری دارد (ریسک کمتر).
اگر بتا منفی باشد سهم در خلاف جهت بازار حرکت می‌کند.

مثال:
بتا = 1.5 ، اگر بازار ۱۰٪ رشد کند، انتظار می‌رود سهم ۱۵٪ رشد کند (یا افت در صورت کاهش بازار).

کاربرد عملی آلفا و بتا در بورس ایران:
آلفا برای مقایسه عملکرد صندوق‌ها یا سبدگردان‌ها نسبت به شاخص کل یا هم‌وزن کاربرد دارد.
بتا برای مدیریت ریسک پرتفوی و انتخاب سهم‌های محافظه‌کارانه یا تهاجمی مفید است