کتاب «راه باریک آزادی» (The Narrow Corridor)
نویسندگان: دارون عجماوغلو و جیمز رابینسون
سال انتشار: ۲۰۱۹
در این کتاب، نویسندگان تلاش میکنند توضیح دهند که چگونه آزادی سیاسی در جوامع مختلف شکل میگیرد و چرا در بسیاری از کشورها ناپایدار یا غیرممکن است.
مفهوم اصلی کتاب:
آزادی نه با نبود حکومت، و نه با حکومت مطلق حاصل میشود. بلکه در یک «راه باریک» میان قدرت دولت و قدرت جامعه ممکن میشود.
اگر دولت ضعیف باشد و جامعه نتواند نظم ایجاد کند، هرجومرج پیش میآید.
اگر دولت بسیار قدرتمند باشد و جامعه نتواند آن را کنترل کند، استبداد ایجاد میشود.
فقط در حالتی که هم دولت قوی ولی مهارشده باشد و جامعه فعال و ناظر، آزادی دوام میآورد — این همان «راه باریک آزادی» است.
سه حالت کلی در نظامهای سیاسی:
- دولت ضعیف - جامعه ضعیف :
قانون و نظم برقرار نیست، قدرت دست افراد مسلح یا گروههای پراکنده است. آشوب (مانند سومالی)
- دولت قوی - جامعه ضعیف:
دولت هر کاری بخواهد میکند؛ مردم نمیتوانند دولت را پاسخگو کنند. استبداد (مانند چین، کرهشمالی)
- دولت قوی - جامعه قوی :
دولت قدرت اجرای قانون دارد، ولی جامعه هم قوی است و آن را مهار و نظارت میکند. آزادی پایدار (مانند آمریکا یا برخی کشورهای اروپایی)
عناصر کلیدی در «راه باریک آزادی»:
1. قدرت دولت
دولت باید آنقدر قوی باشد که بتواند نظم برقرار کند، عدالت اجرا کند، از حقوق شهروندان دفاع کند، و خدمات عمومی ارائه دهد.
2. قدرت جامعه
جامعه باید آنقدر قوی باشد که بتواند دولت را وادار به پاسخگویی کند. مثلاً از طریق مطبوعات آزاد، انتخابات، اعتراض مدنی، و نهادهای مردمی.
3. درگیری دائم و سازنده
آزادی بهمعنای سکون نیست؛ بلکه محصول یک «مبارزهٔ دائمی و پویا» بین جامعه و دولت است. این مبارزه نباید به سرکوب یا آشوب منجر شود، بلکه باید نوعی توازن پدید آورد.
چرا این راه «باریک» است؟
چون در عمل، اغلب کشورها یا:
- دولتشان بیشازحد ضعیف است و هرجومرج میشود،
- یا آنقدر قوی است که جامعه را خفه میکند.
رسیدن به تعادل میان این دو بسیار دشوار است و نیاز به:
- تاریخ خاص،
- نهادهای قوی،
- فرهنگ سیاسی مشارکتی،
و مشارکت بلندمدت مردم دارد