ریسک و بازده (Risk and Return) دو مفهوم پایهای و اساسی در امور مالی و سرمایهگذاری هستند که به تصمیمگیری در مورد سرمایهگذاریها، مدیریت پرتفوی و تحلیل بازار کمک میکنند.
ریسک (Risk)
ریسک یعنی احتمال انحراف بازده واقعی از بازده مورد انتظار. به زبان ساده، یعنی ممکن است نتیجهای که به دست میآوریم، با آنچه انتظار داشتیم تفاوت داشته باشد. انواع ریسک: ریسک سیستماتیک (Systematic Risk): ریسکی که مربوط به کل بازار یا اقتصاد است (مثل تورم، نرخ بهره، بحرانهای مالی). قابل حذف نیست. ریسک غیرسیستماتیک (Unsystematic Risk): ریسکی که مربوط به یک شرکت یا صنعت خاص است (مثل مدیریت ضعیف، اعتصاب، ورشکستگی). این ریسک با تنوعبخشی (Diversification) قابل کاهش است.
بازده (Return)
بازده یعنی سود یا زیانی که از یک سرمایهگذاری حاصل میشود. معمولاً به صورت درصدی از سرمایه اولیه بیان میشود. رابطه بین ریسک و بازده: هر چه ریسک بیشتر باشد، انتظار بازده بیشتری نیز وجود دارد. این اصل به “اصل ریسک-بازده” معروف است. سرمایهگذاریهای با ریسک پایین (مثل اوراق خزانه) → بازده پایین سرمایهگذاریهای با ریسک بالا (مثل سهام شرکتهای نوپا) → بازده بالقوه بالا
منحنی ریسک-بازده (Risk-Return Tradeoff)
یک نمودار رایج، که محور افقی آن ریسک و محور عمودی آن بازده است. سرمایهگذاریهای مختلف در این نمودار در نقاط متفاوتی قرار میگیرند. ایده اصلی این است که نمیتوان بدون پذیرش ریسک، بازده بالایی انتظار داشت.
کاربرد در تصمیمگیری
سرمایهگذاران باید: میزان تحمل ریسک (Risk Tolerance) خود را بشناسند. بازده مورد انتظار را با ریسک مقایسه کنند. پرتفوی خود را متنوع کنند تا ریسک کل کاهش یابد. از ابزارهایی مانند بتا، واریانس، انحراف معیار برای سنجش ریسک استفاده کنند.